دفاعکردن از پایاننامههای دانشجویی و فارغ التحصیل شدن از مقاطع تکمیلی و دریافت مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری نیازمند رعایت یک سری قوانین است. با رعایت این قوانین کیفیت پژوهش شما افزایش پیدا میکند؛ از طرفی عدالت آموزشی نیز برقرار میشود. در جلسه دفاع پایان نامه شما ممکن است رد بشود و یکی از دلایل رد شدن پایان نامه شما، رعایت نکردن مواردی است که در ادامه به آنها میپردازیم.
تیم متخصص کافه یادداشت، با تضمین کیفیت و تحویل به موقع آماده ارائه خدمات به شما عزیزان برای انجام پایان نامه دانشگاهی می باشد. با اعتماد به تیم ما، پایان نامه ایدهآل خود را ارائه کنید. راهنمایی متخصصان ما در انتظار شماست. برای ثبت سفارش و مشاوره رایگان با شماره 09359816287 در تماس باشید.
چرا پایاننامهها در جلسه دفاع رد میشوند؟
مواردی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم از جمله مورادی هستند، که ممکن است باعث شوند پایاننامه شما رد شود. با رعایت این موارد شانس رد شدن پایان نامه خود را خیلی کمتر میکنید.
● موضوع نامناسب یا تکراری
این مورد بهندرت رخ میدهد؛ اما غیرممکن نیست. موضوعی که انتخاب میکنید از فیلترهای مختلفی مثل استاد راهنما، مشاور و شورای پژوهش دانشگاه رد میشود. بعد از این فیلتر اگر نیاز باشند به شما تذکر میدهند که موضوع خود را عوض کنید. اما دانشجو نیز باید از موضوع خود اطمینان کافی داشته باشد که خیلی قدیمی یا تکراری نباشد.
● زمانی که دانشجو قادر به پاسخ دادن به سؤالات اساسی نباشد.
این طبیعی است که دانشجویان پاسخ تمامی سؤالات را ندانند؛ اما اگر داوران متوجه شوند دانشجو خودش پژوهش را انجام نداده و پایاننامه را ننوشته یا به پایاننامه تسلط کافی ندارد، آن را رد میکنند.
● عدم توانایی به پاسخگویی سؤالات داوران
مهمترین نکتهای که باعث رد شدن پایان نامه میشود این است که دانشجو بهاندازه کافی در پاسخگویی به سؤالات مطرح شده در پژوهش نوآوری نداشته. عدم داشتن نوآوری این مفهوم را منتقل میکند که شما صرفاً یک گزارش تهیه کردهاید و تحقیق شما تفاوتی با کارهای پیشین ندارد. نوآوری شما هرچند کم و جزئی باشد، باید بهصورت کاملاً شفاف و واضح بیان شود.
● کپی بودن پایاننامه
یکی از مواردی که موجب رد شدن پایان نامه میشود، این است که پایاننامه یک نسخه کپی از پایاننامه دیگران باشد. تحقیقی که مینویسید باید کاملاً منحصرا مال خودتان باشد؛ زیرا موضوع خاص است و روشهای تحقیق شما با دیگران فرق دارد. اگر این کپیبرداری در فصل چهارم و پنجم باشد پایاننامه بهکلی رد میشود؛ زیرا این امر به معنی انجام ندادن کل پژوهش است. دلیل این امر این است که در فصل چهارم و پنجم پایاننامه شما باید دادههای به دست آمده را تجزیهوتحلیل کنید و نتیجهگیری انجام دهید و این موضوع با توجه به متفاوت بودن روش تحقیق هر فرد، نباید شبیه پایاننامه فرد دیگری باشد.
● انتخاب اشتباه روش تحقیق پایاننامه
ما چند نوع روش تحقیق داریم که شامل روش تحقیق تاریخی، توصیفی، تجربی، کمی، کیفی و ترکیبی است. اینکه کدام روش را برای پژوهش پایاننامه خود انتخاب کنید کاملاً بستگی به موضوع پایاننامه شما دارد. اگر روش تحقیقی که انتخاب کردید اشتباه باشد، سه فصل از پایاننامه شما رد میشود.
● عدم پیوستگی بین بخشهای پایاننامه
فصول پایاننامه شامل پنج فصل است که این پنج فصل باید طبق اصول و ترتیب خاصی نگارش شوند. اگر بهاصطلاح از این شاخه به آن شاخه بپرید و هر موضوع را به طور کامل بررسی نکنید پایاننامه شما رد میشود.
● عدم وجود نرمافزارهای تحلیل داده در پژوهش
همانطور که قبلاً اشاره شد روشهای مختلفی برای پژوهش وجود دارد و شما باید مناسبترین روش را انتخاب کنید. اگر پژوهش شما بهگونهای است که باید از روش کمی استفاده کنید، مجبورید از یک سری نرمافزارها برای تحلیل دادههای خود استفاده کنید. لازم نیست در همه پژوهشها از نرمافزارهای تحلیل داده استفاده کنید؛ اما اگر استفاده کردید باید حتماً آن را در فصل سوم پژوهش ذکر کنید و مفصل توضیح دهید؛ در غیر این صورت پایان نامه شما رد میشود.
● وجود اشتباهات علمی در پایاننامه
نتایج تحقیقات شما باید بهصورت معتبر ذکر شود. هر جمله خود را باید با دلیل ذکر کنید و بگویید این جمله شما به چه دلیل درست است. اگر از دادهها و نتایجی که در پژوهش خود به دست میآورید بهدرستی استفاده نکنید و پایاننامه شما دارای اشتباهات علمی باشد، رد میشود.
● عدم نگارش درست و اصولی فصلهای پایاننامه
همانطور که قبلاً اشاره کردیم، فصول پایاننامه دارای ترتیب خاصی هستند که باید اصول خاصی را در نگارش آنان رعایت کرد. اما قبل از اینکه پایاننامه خود را چاپ کنید باید آن را به دست کارشناسان بسپارید تا یک چک نهایی روی آن انجام دهند و به شما این اطمینان را بدهند که پایاننامه شما رد نمیشود. به این منظور میتوانید از کارشناسان خبره کافه یادداشت کمک بگیرید.
● رفرنس دهی نادرست در فصل دوم
در فصل دوم پایاننامه باید رفرنسها و منابع پژوهش خود را بنویسید. اگر این کار را بهدرستی انجام ندهید داوران میتوانند پایاننامه شما را رد کنند.
برای رد نشدن پایاننامه چه کنیم؟
● کارهایتان را به دقیقه 90 موکول نکنید.
● اگر استرس زیادی را متحمل میشوید با یک مشاور صحبت کنید.
● جلسه دفاع را برای خودتان شبیهسازی کنید.
● از هیئت داوران برای خودتان غول نسازید.
● کارهایی که به شما آرامش میدهند را انجام دهید.
● مهارتهای لازم را برای ارائه پایاننامه در خودتان پرورش دهید.
اگر پایاننامه رد شود چه اتفاقی میافتد؟
اگر پایاننامه شما رد شود، طبق قوانین دانشگاه خودتان به شما 3 ماه فرصت میدهند تا مشکلات ذکر شده توسط هیئت داوران را بررسی کنید. سپس باید مجدداً مراحل برگزاری دفاع را انجام دهید و برای بار دوم از پایاننامه خود دفاع کنید. نمره پایاننامه شما طبق جلسه دوم دفاع به شما تعلق خواهد گرفت.
پایاننامه یکی از ارکان اساسی در دانشگاههاست. نگارش پایاننامه نه تنها به دانشجو روشهای پژوهش را میآموزد؛ بلکه یکی از روشهای تولید علم است. اگر شما هم در حال گذراندن دوره تحصیلات تکمیلی هستید، قطعاً یکی از چالشهایی که با آن روبهرو خواهید شد، نگارش پایاننامه است.
در واقع پایاننامه، نتیجه ماهها پژوهش و تحقیق شما را نشان میدهد. دانشجویان در روند نگارش پایان نامه با مشکلاتی مواجه میشوند که این مشکلات از دلایل طولانی شدن این روند و عدم تحویل و ارائه به موقع پایاننامه است.
موانع موجود و مشکلات اساسی دانشجویان در روند نگارش پایان نامه
-
نداشتن اشتیاق و شوق و ذوق برای انجام پژوهشهای علمی
امروزه اکثر دانشجویان فقط به دنبال کسب نمره قبولی هستند. بیشتر دانشجویان دوره کارشناسی ارشد و دکتری اشتیاقی برای انجام پژوهشهای علمی ندارند. اغلب دانشجویان درک صحیحی از اهداف پایاننامه ندارند و حتی ماهیت آن را به خوبی درک نکردهاند. بیشتر آنها نمیخواهند خودشان را درگیر مشکلات بیشتری کنند و ترجیح میدهند برای نوشتن پایاننامه از افراد دیگر کمک بگیرند و این کار را به تنهایی انجام ندهند.
-
انتخاب موضوع نامناسب
خیلی از دانشجویان فکر میکنند باید اولین موضوعی که انتخاب کردهاند را بپذیرند درحالیکه این چنین نیست. بعضی از موضوعات به یاس و سردرگمی دانشجو میافزایند و معمولاً این موضوعات پیچیده هستند که باعث میشوند پژوهشها بهصورت نیمهکاره رها شوند. دانشجویان بسیاری از دورههای تکمیلی سالهای زیادی را صرف انجام پژوهش و پایاننامه میکنند و به دلیل موضوع نامناسب پروژههایشان بهصورت نیمهکاره رها میشود.
-
عدم درک درست از نحوه پژوهش و پایاننامه نویسی
یکی از مهمترین کارهایی که به شما کمک میکند پایاننامه را به درستی پیش ببرید، این است که روش درستی را برای انجام پژوهش خود در نظر بگیرید. نداشتن آگاهی از این موضوع، فرایند نوشتن پایاننامه و ارائه آن را با مشکلات جدی روبرو میکند. برای مثال هنگام نوشتن پایاننامه ارشد یا رساله دکتری باید از روش تحقیق تحلیلی و توصیفی بهصورت همزمان استفاده شود. روش تحقیقی توصیفی به تنهایی پاسخگوی سؤالات دوره کارشناسیارشد و دکتری نیست.
-
ضعیف بودن برنامهریزی و مدیریت تحقیق
زمانبندی غیراستاندارد و نامناسب، درست برآورد نکردن هزینهها، عدم انجام تبادل فکری بین دانشجو و استاد راهنما از جمله مواردی هستند که ضعف در برنامهریزی را نشان میدهند و میتوانند باعث مواجه شدن روند نگارش پایان نامه با مشکل شود.
-
بیفایده بودن نتایج تحقیقات
ممکن است یکی از دلایل بیعلاقگی دانشجویان مقاطع کارشناسیارشد و دکتری به ننوشتن پایاننامه و انجام ندادن پژوهشها این باشد که تمامی پژوهشها بینتیجه هستند. در جامعه ما جایگاه علمی پایاننامهها روشن نیست. باعث تأسف است که بسیاری از پایاننامههایی که اعتبار جهانی دارند در کتابخانه دانشگاهها بهصورت بلااستفاده رها شدهاند. استفاده نکردن دستگاههای اجرایی از پژوهشهای پایاننامهای از دیگر دلایل بیرغبتی دانشجویان نسبت به نگارش پایاننامه است.
-
منابع پژوهشی محدود
نبود منابع کافی برای پژوهشهایی که انجام میشوند از دیگر مشکلات دانشجویان در روند نگارش پایان نامه است. جامعه ما دچار کمبود منابع علمی است و این منابع علمی میتواند مجلات، کتابها و مقالات تخصصی، اسناد و مدارک باشد. ترجمههای تخصصی درست از این منابع نیز در دسترس دانشجویان قرار ندارد.
گاهی حتی سازمانهای مربوطه نیز همکاری لازم را با دانشجو برای ارائه اسناد و مدارک انجام نمیدهند. بعضی از متغیرهایی که ناخواسته هستند نیز میتوانند روند نگارش پایان نامه را به کندی پیش ببرند. کمبود منابع مالی و پیشینه پژوهشی اندک را هم اگر به موارد بالا اضافه کنید، مشکلات دانشجو چند برابر خواهد شد.
-
عدم تسلط دانشجو به برنامههای موردنیاز
اکثر دانشجویان به نرمافزارهای آماری و آزمونهای آماری تسلط کافی ندارند. از این مورد میتوان بهعنوان بزرگترین نقطه ضعف دانشجویان در روند نگارش پایان نامه یاد کرد.
-
عدم آشنایی دانشجویان با نحوه نگارش صحیح
بسیاری از دانشجویان نمیدانند برای نوشتن پایاننامه باید از چه فونت و سایزی استفاده کنند. گاهی حتی ممکن است اصطلاحات و مهم و اسامی خارجی را در قسمت پاورقی وارد نکنند.
-
تصورات اشتباه دانشجو
1. تحقیق زمانی اعتبار بیشتری دارد که پژوهشگر تعداد سوالات و فرضیههای بیشتری را مطرح کند.
2. تحقیق زمانی معتبرتر است که روشهای آماری پیشرفته داشته باشد.
3. استفاده از پرسشنامه در پژوهش ضروری است.
-
مشکلات فردی دانشجویان
طبق یکی از پژوهشهایی که اخیراً انجام شده، مشکلات فردی دانشجویان نیز میتواند باعث ایجاد اختلال در روند نگارش پایان نامه شود. این مشکلات به شرح زیر است.
1. نداشتن تسلط کافی روی مهارت پژوهش
2. نداشتن تسلط روی مهارت تحلیل کردن دادههای حاصل از پژوهش
3. غیر مرتبط بودن رشته تحصیلی
4. نداشتن پتانسیل انجام کارهای تیمی و گروهی
5. نداشتن مهارتهای خود تنظیمی و مدیریت زمان
6. تسلط نداشتن به راه و روش نگارش های علمی
تدوین پایاننامه یا رساله چیست و به چه هدفی نوشته میشود؟
پایاننامه یا رساله به گزارشی از پژوهشهای دانشجو اطلاق میشود که دانشجو باید نتایج پژوهش خود را به صورت مکتوب زیرنظر استاد راهنمای خویش به دانشگاه ارائه کرده و از آن دفاع کند. اما هدف از تدوین پایان نامه چیست و اصلا چرا باید پایاننامه بنویسیم؟
ارتقاء بار علمی جامعه:
یکی از دلایلی که باعث میشود اکثر اساتید روی نوشتن و ارائه پایاننامه پافشاری کنند این است که پژوهشهای درست و معتبر میتوانند روی پیشرفت جامعه و ارتقای بار علمی آن تاثیر شگرفی داشته باشند. دانشگاههای هر کشوری به عنوان اصلیترین مراکز تولید علم شناخته میشوند. پس طبیعی است که هرچقدر کیفیت مراکز علمی و پژوهشها بالا باشد، جامعه بیشتر پیشرفت میکند.
تقویت مهارتهای علمی دانشجویان:
دیگر دلیل مهمی که میتوان به عنوان یکی از اهداف نوشتن پایاننامه از آن یاد کرد، تقویت مهارت علمی دانشجویان است؛ زیرا در فرایند پژوهش و نگارش پایاننامه، دانشجویان باید با ابزارهای مختلفی کار کنند. ابزارهایی مانند Spss Mendeley, SmartPLS, R Programming, PowerBI و Lisrel به افزایش کیفیت پژوهش کمک میکنند و دانشجویان را با چالشهای جدید مواجه میکنند.
خروجیهای علمی بیشتر در دانشگاه:
یکی دیگر از اهدافی که بسیاری از اساتید و مراکز علمی به دنبال رسیدن به آن هستند این است که بتوانند تعداد خروجیهای علمی خود را بالاتر ببرند تا رتبه بهتری میان دانشگاههای کشور و حتی جهان داشته باشند.
بررسی چالشهای تدوین پایاننامه
چالشهای تدوین پایاننامه را میتوان در دو دسته محیطی و فردی قرار داد. در ادامه این چالشها را به صورت جزئی بررسی کرده و راهحل هر یک را معرفی میکنیم.
چالشهای محیطی:
• کمبود منابع مالی
یکی از مواردی که باعث میشود دانشجو به چالش کشیده شود یا تدوین پایان نامه برایش سخت شود، کمبود منابع مالی است. هر پژوهشی نیاز به امکانات، تجهیزات و لوازمی خاص دارد که ممکن است تامین هزینه این موارد برای دانشجو سخت باشد.
• کمبود زمان
کمبود زمان یکی از دیگر مواردی است که در دسته چالشهای محیطی قرار میگیرد. حتما میدانید که برای نگارش و تحویل پایاننامه زمان مشخصی در اختیار دارید.
• حمایت نکردن استاد راهنما از دانشجو
استاد راهنما نقش مهمی در حمایت و راهنمایی دانشجو دارد. از طرفی یکی از افراد مهمی است که مسیر را برای دانشجو هموار میکند تا دانشجو بتواند سریعتر پژوهش خود را انجام دهد و پایاننامه خود را به دانشگاه ارائه کند.
چالشهای فردی:
چالشهای فردی در مسیر تدوین پایان نامه شامل موارد زیر است که به همراه توضیح مختصر به شما ارائه میشود.
• انتخاب موضوع مناسب
انتخاب موضوع مناسب یکی از مهمترین مراحل در نگارش و ارائه پایاننامه است. توجه داشته باشید موضوعی که انتخاب میکنید باید متناسب با رشته تحصیلی شما باشد. همچنین موضوع باید از نظر علمی اهمیت بالایی داشته باشد. موفقیت دانشجو تا حد زیادی در گرو انتخاب موضوع مناسب است.
• جمع آوری اطلاعات
دانشجو باید بتواند با استفاده درست از تمامی منابعی که در دست دارد، پژوهش خود را به کاملترین نحو ممکن انجام دهد.
• انجام پژوهش
دانشجو باید بتواند با ابزاری که در دست دارد، پژوهش خود را با روشهای علمی و جدیدترین متد روز دنیا انجام دهد.
• نگارش و تدوین پایاننامه
پایاننامه باید طبق اصول و قواعد خاصی نوشته شود. جدا از این مسئله، این مهم است که دانشجو بتواند نتایج پژوهش خود را در قالب یک نوشته ارائه کند.
در فرایند تدوین پایان نامه نیز این چالشها همچنان به جای خود باقی هستند. در ادامه راهکارهایی را به شما ارائه میدهیم که این مشکلات را تا حد زیادی برایتان حل میکنند.
1. اگر منابع مالی محدودی دارید، سعی کنید از آنها بهترین استفاده را داشته باشید.
2. اگر زمان شما محدود است، با برنامهریزی درست میتوانید پایاننامه خود را در موعد مقرر به پایان برسانید.
3. دانشجو باید بتواند توجه استاد راهنما را به موضوع خود چنان جلب کند که استاد بداند این موضوع ارزش آن را دارد که پژوهش و تحقیق درباره موضوع انجام شود. استاد راهنما میتواند در انتخاب موضوع درست، جمعآوری صحیح اطلاعات و استفاده درست از منابع در دسترس، در تدوین پایان نامه به دانشجو کمک کند.
4. موضوع پایاننامه خود را با دغدغهمندی و مشورت استاد راهنما انتخاب کنید تا برای انجام پژوهشهای بیشتر درمورد موضوع ترغیب شوید.
5. جمعآوری اطلاعات امروزه فقط منتهی به کتابها و مجلات نمیشود. اینترنت، مصاحبه با افراد متخصص، پایاننامههای دیگر و مقالات از جمله منابعی هستند که امروزه در دسترس دانشجو قرار دارند تا بهترین پایاننامه را ارائه دهد.
6. برای اینکه پژوهش خود را به درستی انجام دهید باید از روشهای علمی استفاده کنید. روشهای علمی متعددی وجود دارند که بسته به نیاز و موضوع دانشجو باید برای جمعآوری اطلاعات از آنها استفاده کرد.
7. همانطور که گفته شد، نگارش و تدوین پایان نامه اصول و قواعدی دارد. دانشجو برای نگارش صحیح و قابل قبول باید از زبان علمی استفاده کند.
ایاننامه و جلسه دفاع پایان نامه، مرحلهای اساسی و بیمانند در تحصیلات عالی دانشجو بشمار میاید که نمایانگر پیشرفت تحصیلی و تخصصی دانشجویان میباشد. این پروژه تحقیقاتی، که معمولاً به مدت چند ماه یا حتی چند سال انجام میشود، در نهایت به نگارش یک گزارش علمی به نام پایاننامه منجر خواهد شد. روز دفاع پایاننامه نیز لحظهای مهم و پر از ترقی و تحقق است، که در آن دانشجویان نتایج و تحقیقات خود را در مقابل هیئت داوران متخصص ارائه میدهند. این روز به عنوان یک فرصت بزرگ برای نمایش دانش و تواناییهای تحصیلی دانشجویان به حساب میآید و معمولاً با موفقیت در دفاع برای انجام پایاننامه ارشد و دکترا، آنها مدرک تحصیلی خود را دریافت میکنند.
جلسه دفاع پایان نامه (Thesis Defense) چیست؟
جلسه دفاع یا روز دفاع پایاننامه یک مرحله مهم در انجام پایاننامه در دورههای تحصیلات عالی، در سطح کارشناسی ارشد و دکترا، است. در این جلسه، دانشجو پایاننامه خود را در مقابل یک هیئت داوران تخصصی ارائه میدهد و از آن دفاع میکند. اهداف اصلی این جلسه عبارتاند از:
نمایش نتایج تحقیق
دانشجو باید نتایج و یافتههای تحقیق خود را به دقت و با اصالت به هیئت داوران و شنوندگان ارائه دهد. این ارائه میتواند شامل نمودارها، جداول، تحلیل دادهها و توصیف مطالب باشد.
توجیه و تبیین روششناسی
دانشجو باید روششناسی مورد استفاده در تحقیق خود را توجیه و تبیین کند. که این شامل توضیح مراحل تحقیق، ابزارهای مورد استفاده و دلیل انتخاب روشهای خاص میشود.
پاسخ به سوالات داوران
هیئت داوران ممکن است سوالات فنی و تخصصی از دانشجو بپرسند تا اطمینان حاصل کنند که تحقیق به درستی انجام شده است و نتایج قابل قبول هستند.
نقد و ارزیابی
داوران نقد و ارزیابی پایاننامه را انجام میدهند. آنها نکات قوت و ضعف تحقیق، پیشنهادات و نقدهای موردی را ارائه میدهند.
تصمیمگیری در مورد نتیجه
بعد از ارائه پایاننامه و نقدهای داوران، اساتید، در مورد موفقیت دانشجو در دفاع از پایاننامه تصمیمگیری میکنند. که در نهایت اگر پایاننامه تایید شود، دانشجو مدرک تحصیلیاش را دریافت میکند.
نکاتی که دانشجو باید قبل از روز دفاع به آن توجه کند!
قبل از روز دفاع پایاننامه ارشد، دانشجو باید مراحل مهمی را پیش بگیرد تا مطمئن شود که همه چیز آماده و به ترتیب است. در ادامه به نکاتی که باید قبل از روز دفاع از پایاننامه فرد رعایت کند را ذکر کردهایم:
مطالعه پایاننامه
دانشجو باید پایاننامهاش را دقیقاً مطالعه کند و مطمئن شود که تمام موارد، نتایج و توضیحات به درستی آماده شده و اصلاحات لازم اعمال شدهاند.
آماده سازی ارائه
دانشجو باید ارائهای توجیهی و موثر از پایاننامهاش برای جلسه دفاع آماده کند. این ارائه باید بهصورت مختصر و قبال مفهوم باشد؛ تا توانایی بالای ان برای انتقال نتایج و مهارتهای تحقیقی دانشجو به خوبی به حضار نشان داده شود.
بررسی سوالات داوران
دانشجو باید سوالات روز دفاع را که که داوران میتوانند در جلسه مطرح کنند را مورد بررسی قرار دهد و آمادگی جواب دادن به این سوالات را داشته باشد.
اطمینان از تجهیزات و فناوری
اگر برای ارائه از تجهیزات یا فناوری خاصی استفاده میکنید (مثل نمایشهای اسلاید، دیتا پروژکتور و…) باید مطمئن شوید که تمامی تجهیزات کارآمد باشند و درست عمل کنند.
بررسی جزئیات مرتبط با مکان دفاع
اگر مکان دفاع مشخص شده است، باید به مواردی مانند زمان و تاریخ، دسترسی به مکان و هر جزئیات دیگر مرتبط با آن را توجه کنید.
انتخاب لباس مناسب
انتخاب لباسی مرتب و مناسب برای روز دفاع پایان نامه، مهم است. لباسهای رسمی و مناسب برای محیط دفاع توصیه میشود.
زمان
از مدت زمان کافی برای تهیه و آمادهسازی تمامی این موارد اطمینان حاصل کنید تا روز دفاع با آرامش ذهنی و اعتماد به نفس وارد شوید.
تمرین و انجام مشاوره
اگر ممکن است، تمرینهای روز دفاع را با مشاور، استاد راهنما یا افراد ماهر در این زمینه انجام دهید؛ زیرا باعث افزایش اعتماد بنفس شما میشود.
در روز دفاع از پایان نامه، باید چگونه صحبت کنیم؟
در روز دفاع از پایاننامه، یک ارائهدهنده حرفهای و مؤثر بودن بسیار مهم است. ارتقاء مهارت ارتباطی و تحقیقی در این روز بسیار کلیدی خواهد بود. در ادامه، نکاتی برای صحبت کردن در جلسه دفاع از پایاننامه را شرح میدهیم:
شروع با معرفی خود
شروع ارائه با معرفی خود از جمله نام، مقطع تحصیلی، موضوع پایاننامه و نام استاد راهنما میباشد تا مخاطبان بدانند با چه کسی آشنا میشوند.
تعریف مسئله
شما باید با ارائه مسئلهی پژوهشی و اهمیت آن صحبت خود را شروع کنید. مخاطبان باید درک کنند که چرا این مسئله مهم است و چگونه تحقیق شما به حل این مسئله کمک میکند.
معرفی روششناسی
توضیح دادن روشهایی که برای تحقیقات استفاده کردهاید، بسیار مهم است. توضیح دهید که چگونه دادهها را جمعآوری کرده و تحلیل نمودهاید.
ارائه نتایج
نتایج تحقیقات خود را با دقت و وضوح ارائه دهید. از نمودارها، جداول، تصاویر و نمونهها برای توضیح بهتر استفاده کنید.
تفسیر نتایج
توضیح دهید که چگونه نتایج شما به مسئله پژوهشی ارتباط دارند و چگونه تفسیر میشوند.
مواجهه با سوالات داوران
آمادگی برای پاسخ به سوالات داوران از قسمت مهمی از دفاع از پایاننامه است. با دقت به سوالات گرفته شده گوش دهید و پس از بررسی دقیق به آنها پاسخ دهید.
استفاده از زبان مناسب
از زبان مناسب و تخصصی با حوزه تحقیقاتی خود استفاده کنید.
تحکیم اعتماد به نفس
با اعتماد به نفس ارائه دهید و از قدرت صدا و ایمنی خود در جلسه دفاع استفاده کنید.
خلاصه کردن و نکتهگیری
در نهایت، خلاصهای از نکات اصلی ارائه داده و نکتهگیری کنید؛ تا مخاطبان به نقاط کلیدی که در ارائه شما مطرح شدهاست، توجه داشته باشند.
احترام به داوران
در طول جلسه دفاع، احترام به داوران و پذیرش نقدهای آنها بسیار مهم است.
در روز دفاع پایان نامه، دانشجو چگونه باید با اساتید برخورد کند؟
در روز دفاع از پایاننامه، برخورد دانشجو با اساتید و داوران بسیار حیاتی است و باید با احترام و مهارت کامل با آنها برخورد کند. در ادامه نکاتی را برای برخورد موثر با اساتید در روز دفاع از پایاننامه شرح دادهایم:
احترام و مهارت در برخورد
احترام به اساتید و داوران بسیار مهم است. صحبت کردن با احترام، تشکر از زمانی که به شما اختصاص دادهاند را باید رعایت کنید.
پذیرش نقدها
اساتید و داوران ممکن است نقدهایی در مورد پایاننامه شما داشته باشند. پذیرش این نقدها به عنوان فرصتی برای بهبود پایان نامه شما بسیار مهم است. توصیه میشود به آرامی به نقدها گوش دهید.
پاسخ به سوالات
اگر داوران یا اساتید سوالاتی داشتند، جوابها را به شکل دقیق و کامل پاسخ دهید.
حفظ آرامش
تا جای ممکن آرامش خود را حفظ کنید. دفاع از پایاننامه یک مرحله مهم است، اما استرس و عصبانیت میتوانند به تجربه نهایی تان آسیب برسانند.
پاورپوینت مناسب برای دفاع از پایان نامه
پاورپوینت دفاع پایان نامه، باید به طور کلی از محتوا، ساختار و طرح ظاهری خوبی برخوردار باشد. در ادامه راهنماییهایی برای تهیه یک پاورپوینت مناسب برای دفاع پایان نامه آورده شده است:
ساختار کلی
- صفحه عنوان: شامل عنوان پایان نامه، نام شما و اساتید راهنما و مشاور و تاریخ دفاع میباشد.
- مقدمه: شما باید موضوع، اهمیت و هدف تحقیق را بیان کنید.
- پرسشهای پژوهشی: مطرح کردن پرسشهایی که تحقیق شما به آنها پاسخ میدهد.
- مروری بر منابع: شامل مروری کوتاه بر مطالعات قبلی و منابع مرتبط با پایان نامه شما است.
- روششناسی: توضیح دهید که چگونه تحقیق خود را انجام داده و از چه روشها و ابزارهایی استفاده کردهاید.
- نتایج: شامل ارائه نتایج تحقیق به صورت خلاصه و با استفاده از جداول، نمودارها یا شکلها خواهد شد.
- تحلیل و بحث: تحلیل نتایج و بحث درباره مقادیر یافتههای تحقیق شما و مقایسه آنها با مطالعات قبلی میباشد.
- نتیجهگیری: شامل خلاصهای از نتایج و اهمیت آنها و همچنین پیشنهادات برای تحقیقات آینده است.
- منابع: لیستی از منابعی که در تحقیق خود استفاده کردهاید.
طراحی ظاهری
- استفاده از قالب مرتب و یکنواخت با رنگها و قلمهای قابل خواندن.
- بکارگیری از فونتهای استاندارد و قابل خواندن مانند Arial یا Times New Roman.
- بهرهگیری از عناوین و متنهای کوتاه و مختصر.
- استفاده از تصاویر، نمودارها، جداول و شکلها به صورت مناسب و مرتبط با موضوع.
- اجتناب از استفاده از متن طولانی و پراکنده.
- استفاده از انیمیشنها و اثرات تصویری برای تاکید بر نقاط کلیدی موضوع در صورت لزوم.
محتوا
- استفاده از عبارتها و جملات کوتاه و قابل فهم.
- ارائه اصولی از تمامی موضوعات و جنبههای مربوط به تحقیق.
- ارائه تمامی موضوعات و جنبههای مربوط به تحقیق خود.
- استفاده از تصاویر و نمودارها به عنوان پشتیبان برای توضیح و نمایش دادن نتایج.
- ارائه توضیحات کافی برای هر اسلاید به همراه نکات کلیدی.
- اجتناب از استفاده از جملات کپی شده بدون ارجاع.
- توجه به جریان منطقی و ارتباط بین اسلایدها.
زمانبندی و تمرین
- از طریق تمرینهای مکرر، زمانبندی خوبی برای ارائه پاورپوینت خود تعیین کرده؛ تا زمان مناسبی برای هر اسلاید و ارائه کلی پایان نامه خود داشته باشید.
- در حین تمرین، به تلفظ کلمات، نحوه ارائه و بیان، استفاده از شکلها و جداول توجه کنید.
زمان ارائه پایان نامه در روز دفاع
زمان ارائه پایان نامه در روز دفاع برای دانشجو نیز ممکن است در هر دانشگاه و رشته تحصیلی متفاوت باشد. این زمان بیشتر در مقررات و آییننامههای دانشگاه تعیین میشود و ممکن است بر اساس سیاستهای دانشگاه و تصمیمات هیئت علمی متغیر باشد.
در بسیاری از دانشگاهها، زمان ارائه پایان نامه برای دانشجویان معمولاً محدود به یک ساعت تا یک ساعت و نیم است. که این بستگی به سیاستها، قوانین دانشگاه و نیز توافقاتی است که بین استاد راهنما و دانشجو برقرار میشود. بهتر است که دانشجویان قبل از روز دفاع، این موضوع را با استاد راهنما و دفتر مربوطه در دانشگاه خود هماهنگ کنند تا مطمئن شوند که به تمامی قوانین و مقررات مربوط به ارائه پایان نامه پایبند هستند و مدت زمان مشخصی برای ارائه دارند.
شرکت کنندگان در جلسه دفاع پایان نامه چه کسانی هستند؟
شرکت کنندگان در جلسه دفاع پایان نامه معمولاً شامل گروهی از افراد هستند که در نقشهای مختلف حضور دارند. این شرکت کنندگان عبارتند از:
دانشجو
دانشجویی که پایان نامه را تهیه کرده و قصد دفاع از آن را دارد.
استاد راهنما
استاد تحقیق و راهنمای پایان نامه که دانشجو را در طول فرایند تهیه پایان نامه هدایت کرده است.
اعضای هیئت داوران
اعضایی که به عنوان داوران پایان نامه انتخاب شدهاند. تعداد و نحوه انتخاب اعضای هیئت داوران نیز بستگی به قوانین و آییننامههای هر دانشگاه دارد. معمولاً هیئت داوران شامل استاد راهنما و چندین عضو دیگر از اعضای هیئت علمی دانشگاه است.
دیگر دانشجویان و علاقهمندان
در بعضی از دانشگاهها، سایر دانشجویان یا علاقهمندان نیز مجاز به حضور در جلسه دفاع هستند. این افراد معمولاً به عنوان تماشاچیان شرکت میکنند و میتوانند سوالاتی از دانشجو و هیئت داوران بپرسند.
وسایلی که باید روز دفاع پایان نامه به دانشگاه برد!
روز دفاع از پایان نامه، شما باید وسایلی که ضروری است را با خود به دانشگاه ببرید تا برای جلسه دفاع آماده باشید. در ادامه لیستی از وسایلی که معمولاً نیاز است به دانشگاه برده شود را برایتان آوردهایم:
پایان نامه
حتماً نسخه چاپ شده یا الکترونیکی (در قالب فلش مموری یا CD/DVD) پایان نامه را با خود داشته باشید.
سخنرانی و اسلایدها
اگر نیاز به ارائه سخنرانی یا نمایش اسلایدها دارید، فایلهای مربوطه را در یک لپتاپ یا دستگاهی دیگر نگهداری کنید. همچنین، اگر از تجهیزات مرتبط مانند پروژکتور یا لیزر پوینتر استفاده میکنید، مطمئن شوید که به درستی کار کرده و در دانشگاه موجود است.
نسخههای کپی از پایان نامه
برخی از دانشگاهها از شما میخواهند؛ نسخههای کپی از پایان نامه را به هیئت داوران یا دفتر مربوطه ارائه دهید. بنابراین، تعداد مناسبی از نسخههای کپی را همراه داشته باشید.
دفترچه یادداشت و خودکار
برای یادداشت برداری و نوشتن نکات مهم در جلسه دفاع، دفترچه یادداشت و خودکار با خود داشته باشید.
لپ تاپ
در صورت نیاز به استفاده از لپتاپ برای نمایش اسلایدها یا مطالب مرتبط، آن را با خود به دانشگاه ببرید. همچنین، از شارژ کافی باتری یا برقراری ارتباط برقی معتبر برای لپ تاپ مطمئن شوید.
بررسی 20 مورد از اشتباهات رایج دانشجویان در نوشتن پایان نامه
دفاع از پایاننامه لحظهای بسیار استرسآور برای دانشجویانی است که در این موقعیت قرار گرفتهاند یا میخواهند بهزودی آن را تجربه کنند. تفکراتی مانند تأییدنشدن مقاله یا انجام یک سری اشتباهات رایج مدام در ذهن دانشجویان ایجاد میشود. هنگام دفاع، داوران اشکالات پایاننامه را به شما اعلام میکنند. از این اشتباهات میتوان بهسادگی پیشگیری کرد و کیفیت پایاننامه را بیشتر کرد. وقتی بدانید که چه کارهایی را نباید در نوشتن پایان انجام دهید، قطعاً امتیاز بهتری کسب میکنید. اگر میخواهید این اشتباهات رایج را بشناسید تا در پروسه نگارشپایان نامه تکرارشان نکنید این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
اشتباهات رایج دانشجویان حین نوشتن پایاننامه
در این بخش به بررسی 20 مورد از اشتباهات رایج دانشجویان میپردازیم.
1. انتخاب موضوع نامناسب و یا اشتباه
برخی دانشجویان فکر میکنند اولین موضوعی که به ذهنشان رسید را باید انتخاب کنند و پژوهش و نگارش را در همان زمینه آغاز کنند. این تفکر اشتباه است و تا رسیدن به موضوعات نهایی ممکن است موضوعات مختلفی به ذهنتان برسد. درضمن موضوع شما باید متناسب با رشته و گرایش شما باشد.
2. اشتباه در انتخاب استاد راهنما
برخی استادان راهنما خودشان موضوع را برای دانشجو انتخاب میکنند که این کار بسیار نادرست است. دانشجو باید طبق علاقه خود، موضوع را انتخاب کند و پژوهش را در همان زمینه با اشتیاق انجام دهد تا پایاننامه خوبی تحویل دهد. ضمناً استاد راهنمای شما باید همراه دائمی شما باشد و روحیات و اخلاقیاتشان متناسب با روحیات شما باشد. از جمله اشتباهات رایجی که دانشجویان انجام میدهند این است که فکر میکنند اگر استادی که مشغله بیشتری دارد و درگیر پایاننامه دیگران است را انتخاب کنند بهتر پیش میروند. اما استادانی که راهنمای چند پایاننامه هستند ممکن است نتوانند بهخوبی به شما کمک کنند.
3. اشتباه در انجام پروپوزال
اگر در انجام پروپوزال اشتباه کنید، زمان و هزینه شما هدر میرود. رایجترین اشتباهی که در زمینه انجام پروپوزال وجود دارد، انتخاب موضوع نامناسب است که به آن پرداختیم. دیگر اشتباهی که دانشجویان انجام میدهند این است که قبل از انجام پروپوزال نسبت به تکراری بودن موضوع استعلام نمیگیرند. برای جلوگیری از این اشتباه میتوانید پروپوزال های دیگران را بررسی کنید و نقاط قوت و ضعف آنان را بررسی کنید.
4. اشتباه در استفاده از منابع و ذکر نکردن منابع
منابعی که از آنها برای نگارش پایاننامه استفاده میکنید باید بهروز باشند. اگر از منابع غلط و قدیمی استفاده کنید، پایاننامه شما مورد قبول داوران نخواهد بود. به یاد داشته باشید هرچقدر از منابع معتبرتری استفاده کنید، پژوهش و پایاننامه شما کیفیت بهتری خواهد داشت. قبل از انجام هر کاری باید منابع درست و آپدیت را برای انجام پژوهشهای خود انتخاب کنید.
بیان منابع در پرانتز و در انتهای هر پاراگراف و جمله باعث افزایش اعتبار پایاننامه میشود. سعی کنید نام تمام منابعی که استفاده کردهاید را در مقاله بگنجانید.
5. اشتباه در برنامه ریزی پژوهش
اگر برای انجام پژوهش، برنامهریزی درستی داشته باشید زمان و هزینه زیادی را از دست نمیدهید. برنامهریزی درست به کار شما نظم میدهد و کمک میکند در زمان مقرر، پروژه را تحویل دهید. از طرفی در این فرایند؛ خستگی کاملا طبیعی است. باید سعی کنید برنامه خود را طوری بچینید که زمان کافی برای استراحت هم داشته باشید.
6. اشتباه در اجرای زمانبندی
ممکن است زمان نوشتن پایاننامه به فکر رقابت با همکلاسیهایتان باشید و به دلایلی از جمله دلسردی، خستگی و تنبلی، نگارش را به تعویق بیندازید. این فواصل زمانی اگر طولانی شوند موجب میشود بعضی مواردی که باید در نوشتن پایاننامه بهکار ببرید را فراموش کنید. اگر این فرایند ادامه پیدا کند، کیفیت پژوهش شما با افت شدید مواجه میشود. با جدیت و به طور مستمر و مرتب فرایند پژوهش و نگارش پایاننامه خود را پیش ببرید تا در زمان تحویل دچار فشار مضاعف نشوید.
7. اشتباه در جستجوی پیشینه تحقیق
کلینگر نباشید و به جزئیات منابع مهم و اصلی توجه کنید. یافتههای پژوهش قبلی را بهدقت بررسی کنید. حین مطالعه نکات کاربردی را یادداشت کنید و حتماً منابع را ذکر کنید تا اگر زمانی نیاز به آن مطلب داشتید بدانید به کجا باید رجوع کنید.
8. اشتباه درجمعآوری اطلاعات
از رفتن به حاشیه بپرهیزید و اطلاعاتی را جمعآوری کنید که به آنها نیاز دارید. از جمله اشتباهات رایجی که دانشجویان انجام میدهند این است که اطلاعات را بهصورت پراکنده جمعآوری میکنند و این باعث سردرگمی آنها میشود.
9. اشتباه در انجام روشهای تحقیق
بسیاری از دانشجویان حتی با روشهای درست تحقیق دررابطهبا گرایش و موضوع پایاننامه خود را نمیشناسند. اگر با روش اشتباه پیش میروید باید روش خود را عوض کنید؛ زیرا اطلاعاتی که جمعآوری میکنید منسجم نخواهند بود.
10. اشتباه در استفاده از ابزارهای موردنیاز
دهمین اشتباه رایج که دانشجویان بسیاری آن را انجام میدهند این است که نمیدانند چگونه باید از ابزارهای موردنیازشان استفاده کنند. این ابزارها شامل برخی از نرمافزارهای آماری، پرسشنامهها و آزمونها هستند.
11. اشتباه در نوشتن فصول پایان نامه
تا به حال از خود پرسیدهاید چگونه باید پایاننامه را فصلبندی کنید؟ فصلبندی شما متناسب با موضوع و محتوای پایاننامه باشد. درواقع حفظ انسجام مفاهیم و مطالب، برعهده فصلبندی درست پایاننامه است. نگارش درست، نداشتن غلط املایی و استفاده درست از قواعد دستوری از جمله مواردی است که باید رعایت شود.
12. استخراج نکردن مقاله از پایان نامه
اگر میخواهید در زمان و هزینه خود صرفهجویی کنید میتوانید یک مقاله از پایاننامه خود استخراج کنید. همچنین میتوانید این مقاله را به مقاله ISI تبدیل کنید که در مسیر تحصیلی شما و مصاحبه دکتری به شما کمک زیادی میکند.
13. تحت تاثیر کارها و اطرافیان قرار گرفتن
بیش از حد تحتتاثیر روند تحقیق افراد دیگر و کارهای بقیه باعث میشود شما در مسیر با کوچکترین مشکلی اعتمادبهنفستان را از دست بدهید و کل روند پروژه دستخوش تغییرات منفی بشود. این را درنظر بگیرید که در روند کار باید منتظر چالشهای مختلف باشید و تصور نکنید بدون پیش آمدن مشکل قرار است کاری را به پایان برسانید.
14. دقت نکردن به فونت و جزئیات متن مقاله
به کار بردن و دقت کردن به مسائلی مثل انتخاب فونت مناسب و تمیز بودن پایان نامه باعث افزایش خوانایی مقاله می شود. برخلاف تصور برخی دانشجویان، اهمیت دادن به مسائل جزئی و کوچک میتواند امتیازات مثبتی برایتان به وجود بیاورد.
15. جایگذاری اشتباه جدول و نمودارها
قرار دادن جدولها و نمودارها باید بعد از فهرست عناوین باشد. برخی دانشجویان از این موضوع اطلاعی ندارند و این نکته را رعایت نمیکنند.
16. پرهیز از نوشتن مسائل کم اهمیت و نامرتبط
جای نوشتن جملات و مطالب صمیمی در مقاله نیست. استفاده کردن از عبارات دوستانه و عاطفی در پژوهش نه تنها کار درستی نیست، بلکه از اعتبار و ارزش آن کم میکند. از حواشی بپرهیزید و اصل موضوع را پیش بگیرید.
17. مشخص کردن هدف از نوشتن پایان نامه
بسیاری از دانشجویان زحمت نوشتن مقاله را به دوش میکشند، اما قبل از شروع، انجام یک تحقیق ساده را برای پر بار کردن متن از خود دریغ میکنند. قبل از نوشتن مقاله مشخص کنید جامعه هدف شما چه کسانی هستند و این پایان نامه چه دردی از آنها دوا می کند و کجا به کارشان میآید.
18. بیان ساده و قابل فهم مقاله
برخی دانشجویان تصور میکنند استفاده از کلمات بسیار سخت و پیچیده باعث میشود نتایج مثبتی کسب کنند. اما واقعیت این است هرچقدر متن و کلمات استفاده شده در مقاله سادهتر و سلیستر باشد، افراد بیشتری جذب آن می شوند.
19. مرتبط نبودن بخشهای پایاننامه به یکدیگر
این مورد هم از سری اشتباهاتی است که توسط یک سری از دانشجویان تکرار میشود. مرتبط نبودن بخشهای مختلف پایاننامه به هم باعث ایجاد یک متن ناکارآمد و بدون انسجام میشود که فقط خواننده را سردرگم میکند. موضوع پایاننامه نباید از هدف اصلی خود دور شود و یکپارچگی در کل متن باید احساس شود.
20. عدم تسلط به نرمافزارهای آماری
یکی از نقاط ضعف برخی از دانشجویان، آشنایی نداشتن با نرمافزارها و آزمونهای آماری است که باید خیلی سریع برای اصلاح آن اقدام کنند.
کلام آخر
بی شک تحصیلات تکمیلی در دنیا از اهمیت و جایگاه علمی بالایی برخوردار است. نابرده رنج گنج میسر نمیشود. واضح است که هر کاری سختیهای خود را دارد. در روند نگارش پایان نامه مشکلاتی وجود دارد که باید رفع شود؛ اما همه این مشکلات را دانشجو نمیتواند حل کند. حل برخی از این مشکلها فقط توسط مدیران و مسئولان امکانپذیر است. پژوهشگر باید شوق و اشتیاق برای انجام پژوهش را داشته باشد.
اگر به قصد دریافت مدرک وارد دوره تحصیلات تکمیلی شدهاید سخت در اشتباهید. پایاننامه زمانی از کیفیت و اعتبار خوبی برخوردار است که نتیجه تلاش و پژوهش دانشجوی علاقهمند باشد. کپیبرداری از کار دیگران نیز در این زمینه اصلاً کار شایستهای نیست. اگر در دوره تحصیلات تکمیلی هستید و الان زمان نگارش پایاننامه ارشد و یا رساله دکتری شما رسیده است، وقت آن است که از کافه یادداشت مشاوره بگیرید.
کافه یادداشت کنار شماست تا با این موانع و مشکلات به تنهایی روبهرو نشوید. اگر برای انجام پروپوزال یا رساله دکتری خود نیاز به ترجمه تخصصی دارید باز هم میتوانید از خدمات کافه یادداشت استفاده کنید. این مؤسسه همچنین میتواند پروژههای دانشگاهی تمامی گرایشها و رشتهها را انجام دهد.
کافه یادداشت
تیم پژوهشی کافه یادداشت کار خود را از سال ۱۳۸۹ به مدیریت آقای احسان عطایی فارغ التحصیل رشته مترجمی زبان انگلیسی از دانشگاه امام رضا (ع) مشهد آغاز کرد؛ زمینه فعالیت های این تیم از ترجمه و خلاصه سازی شروع شده و به مشاوره در انجام پروپوزال، پایان نامه، مقالات دانشگاهی و سمیناری ختم می شود.